Chuối: Hành trình đến thị trường hàng hóa toàn cầu. Bài học từ Ecuador ?

Chắc bạn sẽ ngạc nhiên nếu biết 30 năm qua, trong những mặt hàng tăng giá mạnh nhất thế giới có chuối, một loại quả rất phổ biến tại Việt Nam.

                                          Giá chuối 30 năm qua (Nguồn: IMF)

Cũng giống như nhiều mặt hàng nông sản khác, giá chuối chịu tác động lớn của tình mùa vụ. Vì vậy, giá chuối thường có biên độ biến động lớn. Đáng chú ý, giá chuối có xu hướng đi lên khá mạnh trong những năm qua, từ khoảng 300 USD/tấn vào những năm 80 lên trên 1.100 USD/tấn vào năm 2012, mức tăng trên 300%.

Từ Nam Mỹ đến sự trỗi dậy của châu Á

Chuối được trồng ở những vùng nhiệt đới. Nguồn cung chuối toàn cầu có thể chia làm 3 khu vực chính là Mỹ Latinh (Ecuador, Brazil, Colombia…), châu Phi (Cameroon, Bờ Biển Ngà…) và châu Á (Philippines). Mặc dù các thị trường nhập khẩu chuối ngày một đa dạng, các nhà xuất khẩu vẫn tập trung chủ yếu vào các thị trường tiêu thụ chính là Bắc Mỹ, châu Âu và một vài nước châu Á.

Xuất khẩu chuối là “nguồn sống” của một lượng lớn nông dân các nước Mỹ Latinh. Chẳng hạn như xuất khẩu chuối của Ecuador chiếm tới 60% doanh số xuất khẩu nông sản và 16% tổng doanh số xuất khẩu hàng hóa của quốc gia này. 

Kể từ đầu những năm 2000 đến nay, thị phần các nhà cung cấp có nhiều thay đổi, có thêm nhiều quốc gia tham gia xuất khẩu chuối, cũng có nhiều quốc gia không còn chú trọng mặt hàng này. Tuy nhiên, các nước Mỹ Latinh vẫn chiếm thị phần lớn nhất trên thị trường xuất khẩu chuối thế giới. 

Thực tế, các nước châu Á mới là nơi sản xuất chuối lớn nhất thế giới, thay vì Mỹ Latinh. Trong đó, Ấn Độ là nước sản xuất lớn nhất với sản lượng chiếm 20% tổng sản lượng chuối toàn cầu vào năm 2011. Philippines và Trung Quốc cũng nằm trong tốp các nước sản xuất chuối lớn nhất thế giới.

Tuy vậy, Ecuador lại là nhà xuất khẩu chuối lớn nhất thế giới với thị phần tới 30%, dù chỉ đứng thứ 5 thế giới về sản lượng (khoảng 6% tổng sản lượng thế giới). 

Ngành công nghiệp chuối Ecuador

Có thể tìm thấy trong sự thành công của Ecuador lời giải cho câu hỏi tại sao Việt Nam vẫn chưa thể xuất khẩu chuối mặc dù chuối là loại hoa quả thông dụng ở Việt Nam. Nhưng hơn thế nữa, có thể tìm thấy ở đây lời giải cho cách một quốc gia phát triển thành công sản phẩm cốt lõi của mình. 

                                    Những cánh đồng chuối bạt ngàn tại Ecuador

Dù chỉ đứng thứ 5 thế giới về sản lượng nhưng Ecuador lại là nước xuất khẩu đứng đầu thế giới. Ecuador sở dĩ có thể thành công rực rỡ với chuối là vì đã đáp ứng được rất tốt những nhu cầu của thị trường. 

Ecuador đã cải tạo được giống chuối thu hoạch cao và có thể chuyên chở bằng đường biển với thời gian rất dài. Nhờ công nghệ sản xuất và marketing tiên tiến nhất, cùng hệ thống vận chuyển bằng tàu biển hiện đại, chuối Ecuador đã kết nối thành công với thị trường thế giới.

Đóng góp lớn nhất vào thành công của ngành xuất khẩu chuối là Ecuador phải kể đến chuỗi giá trị chuối mà nước này đã xây dựng được. Chuỗi giá trị liên hoàn từ nơi sản xuất cho đến khi những nải chuối được đưa đến các kệ hàng tại những siêu thị châu Âu và đến tay người tiêu dùng cuối cùng.

                                            Chuỗi giá trị ngành chuối Ecuador

Tại các đồn điền trồng chuối luôn có một đội ngũ chuyên viên kiểm soát về kỹ thuật và chất lượng: từ độ ẩm, nhiệt độ đất trồng, phân bón, đến kiểm soát chất lượng thu hoạch. Chuối thu hoạch được đem rửa sạch, hong khô và dán nhãn, đóng gói. Từng khâu này đều được kiểm soát chặt chẽ về chất lượng.

            Chuối sau khi thu hoạch được đem rửa sạch và đóng gói.

Chuối xuất khẩu phải đảm bảo tính cảm quan và thẩm mỹ. Chuối phải đều quả, vỏ chuối phải được đảm bảo không sứt sẹo, không bị thâm, đồng thời phải đảm bảo không có bất kỳ dấu vết của loại côn trùng nào. Các nhà xuất khẩu cũng phải tính toán thời gian thu hoạch sao cho những nải chuối phải đảm bảo độ tươi ngon cho đến khi chúng đến được các kệ hàng siêu thị các nước châu Âu.

                        Những nải chuối tươi ngon được bày bán tại các siêu thị.

Buổi bình minh của ngành chuối Eucador bắt đầu từ những năm 30 và bùng nổ vào giữa những năm 40. Kể từ đó đến nay, ngành công nghiệp chuối nước này không ngừng mở rộng quy mô và liên tục đóng góp vào nền kinh tế. Xuất khẩu chuối chiếm đến 61% tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản của nước này vào năm 2009. Lợi nhuận ngành chuối Ecuador khi nền kinh tế ổn định vào khoảng 20%.

Các nhãn hiệu chuối nổi tiếng thế giới có thể kể đến Dole, Bonita, Golden Force…Các công ty này có cả một quy trình quản lý chất lượng chuối, từ khâu sản xuất đến đóng gói và xuất khẩu.

Việt Nam là nước nhiệt đới và cũng là một trong những xứ sở của chuối với nhiều giống chuối rất quý như: chuối tiêu, chuối tây, chuối bom, chuối ngự... Các giống chuối của Việt Nam không chỉ phong phú về kích cỡ, hương vị mà còn có những giá trị sử dụng rất khác nhau. Ở Việt Nam, chuối cũng là loại trái cây có diện tích và sản lượng cao. Với diện tích chiếm 19% tổng diện tích cây ăn trái của Việt Nam hàng năm, cho sản lượng khoảng 1,4 triệu tấn.

Tuy nhiên, diện tích trồng chuối lại không tập trung với quy mô công nghiệp. Không chỉ vậy, trong quá trình vận chuyển hoa quả từ các nhà vườn đên nơi tiêu thụ thiếu sự cẩn trọng nên chuối không thể giữ nguyên được hình thức bên ngoài của chuối và cũng chưa có biện pháp bảo quản thích hợp. 

Để đến được sân chơi toàn cầu lành lặn và thắng lợi, mỗi quả chuối, cũng như bất kỳ nông sản nào, cần mang theo nó không chỉ lợi thế tự nhiên mà còn đòi hỏi hàm lượng công nghệ cao, bao gồm cả công nghệ về giống, và quy trình quản lý.

Theo: http://gafin.vn/2013031712078561p39c48/chuoi-hanh-trinh-den-thi-truong-hang-hoa-toan-cau.htm