Công nghiệp ô tô trong nước: Thách thức không chỉ từ ASEAN?

Gần đây, thông tin về cắt giảm thuế NK ô tô trong ASEAN vào
năm 2018 theo Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) khiến nhiều DN sản xuất,
lắp ráp ô tô lo lắng. Nhưng nỗi ám ảnh thực sự của ngành ô tô trong nước lại
không chỉ từ ASEAN.

7-10 năm nữa, thuế NK ô tô giảm hàng loạt

Phát biểu tại Diễn đàn DN 2015 vào ngày 9-6, ông Shimon
Tokuyama, Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam cho rằng: Năm 2018 khi bãi
bỏ thuế NK ô tô trong khu vực ASEAN, một mặt thị trường ô tô Việt Nam sẽ phải
chịu áp lực cạnh tranh gay gắt về giá với ô tô NK từ Thái Lan và Indonesia; mặt
khác, vì quy mô ngành sản xuất ô tô của Việt Nam còn nhỏ, ngành sản xuất phụ trợ
chưa được hỗ trợ nên việc duy trì ngành công nghiệp ô tô sẽ gặp nhiều khó khăn.
Trong trường hợp Việt Nam không thể tiếp tục sản xuất, thì ngành sản xuất phụ
tùng ô tô cũng khó tồn tại.

Các phương án xóa bỏ thuế suất đối với ô tô cũng đã được trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Theo đó, dự kiến năm 2023, thuế suất các

loại ô tô chở người trên 3000 cc và xe tải sẽ bị xóa bỏ. Còn năm 2026, đến lượt
thuế suất ô tô từ 10 chỗ trở lên và ô tô chở người (dưới 9 chỗ), dưới 3000 cc
được xóa bỏ. “Riêng trong đàm phán TPP và EU, Thủ tướng Chính phủ đã có chỉ đạo
phương án xóa bỏ sau 5 năm nếu cần thiết để kết thúc đàm phán (dự kiến năm
2021)” - Bộ Tài chính cho biết.

Bộ Tài chính cho rằng: Nếu những hiệp định kể trên được ký kết,
ngành ô tô trong nước sẽ phải đối mặt với thách thức (ngoài thị trường ASEAN) do
thuế NK đối với ô tô nguyên chiếc theo các FTA này sẽ giảm khá sâu và nhanh kể
từ năm 2021.

Hỗ trợ hay bảo hộ?

Trong một buổi đối thoại với Hiệp hội DN châu Âu tại Việt
Nam vào cuối tháng 5-2015, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh đã
bày tỏ trăn trở sau 15 năm từ khi những cơ sở liên doanh đầu tiên được cấp
phép, chính sách phát triển ngành sản xuất ôtô Việt Nam đã thất bại. Nếu không
có những chính sách ưu đãi hỗ trợ kịp thời thì sắp tới ngành sản xuất ôtô trong
nước sẽ gặp rất nhiều khó khăn, nguy cơ bị thu hẹp, nhường chỗ cho những nhà
phân phối xe NK và triệt tiêu hoàn toàn ngành công nghiệp phụ trợ ôtô.

Bản thân các DN trong ngành ô tô cũng đang mong ngóng động
thái hỗ trợ của Nhà nước. Chủ tịch Hiệp hội DN Nhật Bản tại Việt Nam Shimon
Tokuyama chia sẻ: Khi kinh tế phát triển, nhu cầu xe ô tô sẽ tiếp tục tăng, nếu
chính sách phát triển ngành công nghiệp ô tô không hiệu quả thì cán cân thanh
toán quốc tế sẽ bị thâm hụt và sẽ cản trở tăng trưởng kinh tế dài hạn. Tháng 7
năm ngoái, chiến lược phát triển ngành công nghiệp ô tô đã được đưa ra, nhưng
sau đó những chính sách, hướng dẫn cụ thể lại chưa được ban hành.

Nhưng chính sách gì cho ngành công nghiệp ô tô trong lúc “dầu
sôi lửa bỏng” này là điều không dễ có câu trả lời thỏa đáng. Bởi lẽ, hơn 20 năm
qua, nhiều chính sách bảo hộ ở mức cao cho ngành ô tô đã được thực thi, nhưng kết
quả vẫn là “thất bại” theo lời Bộ trưởng Bùi Quang Vinh. Liệu có nên tiếp tục bảo
hộ cho ngành công nghiệp này? Khi đánh giá về chính sách bảo hộ thông qua thuế
NK giai đoạn qua, Bộ Tài chính cũng chỉ ra một nghịch lý đáng chú ý.

“Điều này cho thấy việc duy trì chính sách bảo hộ trong thời
gian dài đã tạo sức ỳ cho các DN được bảo hộ, là một nhân tố góp phần làm cho
giá xe NK cao” - Bộ Tài chính đánh giá.

Theo Lương Bằng

Hải quan Online