Trong hơn 15 năm gắn bó cùng cộng đồng nhân sự, Thanh đã chứng kiến nhiều thăng trầm của thị trường lao động: từ làn sóng tuyển dụng ồ ạt, đến những đợt cắt giảm nhân sự mạnh mẽ do biến động kinh tế, công nghệ, hay chiến lược xoay trục của doanh nghiệp. Và một thực tế ngày càng rõ ràng, nhưng cũng đầy chua xót, là những nhân sự ở độ tuổi trung niên – thường từ 35 đến 45 – lại trở thành nhóm chịu nhiều ảnh hưởng nhất.
Không ít anh chị đã nhắn cho Thanh sau các bài viết gần đây về layoff, với nỗi lo lắng thường trực: “Ở tuổi này rồi… thì bắt đầu lại kiểu gì đây?”. Đây không chỉ là câu hỏi nghề nghiệp, mà còn là câu hỏi về bản sắc cá nhân, giá trị xã hội và niềm tin vào tương lai.
Cú sốc kép: tài chính và danh tính
Mất việc ở bất kỳ độ tuổi nào cũng khó khăn, nhưng với những người đã đi một chặng đường dài, từng giữ vị trí ổn định hoặc quản lý, thì cú sốc này thường nặng nề hơn gấp bội. Bởi nó không chỉ ảnh hưởng đến tài chính, mà còn là sự lung lay của “cái tôi nghề nghiệp” – thứ vốn gắn liền với danh tính của mỗi người.
Chúng ta quen nhìn nhận mình qua công việc: là một quản lý được tin cậy, một chuyên gia đầu ngành, hay ít nhất là một cá nhân có vị trí vững vàng trong tổ chức. Nhưng khi vai trò đó bỗng dưng biến mất, nhiều người lập tức rơi vào trạng thái khủng hoảng:
- Mình là ai nếu không còn công việc này?
- Mình còn giá trị gì khi AI lên ngôi và thế hệ trẻ đang làm chủ cuộc chơi?
Những câu hỏi này hoàn toàn chính đáng, vì chúng chạm đến gốc rễ niềm tin và sự an toàn tâm lý mà mỗi người bấy lâu xây dựng.
Mất việc không đồng nghĩa với kém cỏi
Ở góc nhìn chuyên môn, tôi muốn nhấn mạnh rằng: mất việc không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với năng lực yếu kém. Trong hầu hết các trường hợp, đây là hệ quả của việc tổ chức thay đổi định hướng, chứ không phải vì nhân sự không còn giá trị.
Doanh nghiệp, khi buộc phải tái cấu trúc, thường sẽ giữ lại những người phù hợp nhất với con đường mới, chứ không phải những người gắn bó lâu năm nhất hay làm việc chăm chỉ nhất. Điều này có thể gây tổn thương, nhưng lại phản ánh thực tế khách quan của môi trường kinh doanh: yếu tố “fit” quan trọng không kém – thậm chí quan trọng hơn – yếu tố “giỏi”.
Nhìn từ khía cạnh tích cực, sự thay đổi này có thể trở thành chất xúc tác buộc chúng ta phải tự hỏi: “Giá trị cốt lõi của mình thực sự nằm ở đâu?”
Ba bước để khởi động lại hành trình nghề nghiệp
1. Tạm dừng, nhưng không đứng yên trong sợ hãi
Mất việc là một biến cố, nhưng cũng là cơ hội để chúng ta nhìn lại. Thay vì cuống cuồng tìm công việc mới chỉ để lấp khoảng trống, hãy cho phép mình một khoảng dừng – đủ để hít thở, bình tĩnh và xác định lại hướng đi.
Điều quan trọng nhất là không để nỗi sợ hãi chi phối, vì càng sợ hãi, chúng ta càng dễ đưa ra lựa chọn vội vàng, thiếu phù hợp.
2. Khởi động lại từ thế mạnh thật sự
Một trong những sai lầm phổ biến nhất của nhân sự trung niên khi mất việc là cố “copy” lại hành trình cũ. Nhưng thực tế, thị trường thay đổi, nhu cầu thay đổi, và bản thân chúng ta cũng đã thay đổi.
Điều cần làm là quay về thế mạnh cốt lõi:
- Kỹ năng nào bạn tin rằng mình vượt trội hơn 90% số đông ngoài kia?
- Điều gì bạn từng chia sẻ khiến người khác thốt lên “wow, quá hữu ích, quá truyền cảm hứng”?
- Việc gì khiến bạn hăng say làm, kể cả khi thu nhập từ đó chưa cao ngay lập tức?
Câu trả lời cho những câu hỏi này sẽ mở ra manh mối để bạn tái định vị chính mình trên thị trường.
3. Làm lại, nhưng không từ số 0
Điểm thuận lợi của nhân sự trung niên là chúng ta có vốn sống và kinh nghiệm dày dặn – đây chính là lợi thế cạnh tranh so với những thế hệ trẻ hơn. Nhiều người đã thành công khi:
- Trở thành trainer/coach trong lĩnh vực chuyên môn của mình.
- Chuyển sang freelance hoặc tư vấn độc lập, vừa linh hoạt vừa chủ động tài chính.
- Học thêm và chuyển ngành, tận dụng tư duy đã tích lũy để mở ra cánh cửa mới.
- Hoặc mạnh dạn khởi nghiệp với ý tưởng ấp ủ từ lâu, nay có cơ hội thực hiện.
Điều quan trọng là, mỗi lựa chọn không phải là bắt đầu từ “số 0 tròn trĩnh”, mà là xây dựng từ nền tảng đã có – vốn kinh nghiệm, mạng lưới quan hệ, kỹ năng và sự trưởng thành đã được rèn luyện suốt nhiều năm.
Tuổi trung niên – không phải đoạn kết, mà là chương mới
Ở góc nhìn của một chuyên gia nhân sự, tôi tin rằng: tuổi trung niên không phải là giai đoạn “kết thúc cơ hội”, mà chính là thời điểm để bước sang chương mới tỉnh thức hơn, tự chủ hơn, và ý nghĩa hơn.
Chúng ta có lợi thế về trải nghiệm, về sự bền bỉ, về khả năng kết nối đa thế hệ. Trong thời đại AI và Gen Z lên ngôi, điều đó không khiến chúng ta bị loại trừ, mà ngược lại, có thể trở thành “chất keo” kết nối, dung hòa, và dẫn dắt sự hợp tác giữa con người – công nghệ – các thế hệ.
Điều duy nhất quyết định bạn có thể bước tiếp hay không, không phải tuổi tác, mà là tâm thế. Nếu coi mất việc là một cánh cửa đóng lại, bạn sẽ mãi mắc kẹt trong nỗi tiếc nuối. Nhưng nếu nhìn nó như một lời mời gọi để định nghĩa lại chính mình, bạn sẽ tìm thấy những cánh cửa mới mở ra.
