Khi giỏi chuyên môn chưa đủ để “lên tầm”
Trong nhiều năm tư vấn và đồng hành cùng hàng trăm tổ chức, tôi gặp không ít những nhân sự có chuyên môn cực kỳ xuất sắc. Họ là những kỹ sư giỏi, những chuyên viên dày dạn kinh nghiệm, những cá nhân mà năng lực chuyên môn của họ gần như “không ai thay thế được” trong một lĩnh vực hẹp. Thế nhưng, khi bước vào giai đoạn thăng tiến, họ lại bị “kẹt lại”.
Lý do thường lặp lại:
- Không lãnh đạo được đội nhóm.
- Khó hợp tác với phòng ban khác.
- Thiếu góc nhìn chiến lược gắn với mục tiêu chung của tổ chức.
Đây chính là ví dụ điển hình của “I-shaped talent” – những người giỏi một mảng, nhưng giỏi “trong chiếc hộp” kỹ thuật riêng của mình.
Trong bối cảnh thị trường biến động liên tục, giỏi một thứ giúp bạn có việc, nhưng chỉ giỏi một thứ thì rất dễ bị thay thế.
T-shaped talent: Năng lực được săn đón trong thời đại mới
Khái niệm T-shaped talent không mới, nhưng ngày càng chứng minh sức mạnh của nó trong thế giới việc làm hiện đại. Một T-shaped talent là người có:
- Chuyên môn sâu: vẫn là nền tảng để khẳng định giá trị bản thân.
- Hiểu biết rộng: nắm bắt được ngôn ngữ, công việc, và cách vận hành của nhiều lĩnh vực khác.
- Khả năng học tập liên tục: không dừng lại ở “tôi đã giỏi rồi”, mà luôn sẵn sàng học cái mới, cập nhật cái mới.
Điểm đặc biệt là “chiều ngang” của chữ T cho phép mỗi cá nhân kết nối, hợp tác và thích nghi với thay đổi – điều mà “I-shaped talent” rất khó làm được.
Cái bẫy “Tôi giỏi rồi”
Trong trải nghiệm tư vấn của tôi, một trong những “điểm đau” lớn nhất của nhiều tổ chức không đến từ những nhân sự yếu kém, mà lại đến từ những lãnh đạo “đã từng rất giỏi”.
- Họ có xu hướng phủ định ý tưởng mới, xem thường những đồng nghiệp trẻ.
- Họ yêu cầu cấp dưới học hỏi, nhưng chính mình lại ngại mày mò và thử nghiệm.
- Họ trung thành với “công thức cũ” từng mang lại thành công, quên mất rằng công thức ấy có hạn sử dụng trong bối cảnh thay đổi.
Khi rơi vào cái bẫy tự mãn “tôi giỏi rồi”, nhiều người không nhận ra rằng họ đang dậm chân tại chỗ, trong khi thế giới ngoài kia đang thay đổi từng ngày. Để rồi đến một lúc nào đó, họ bất ngờ nhận ra mình đã bị bỏ lại phía sau.
Bài học cá nhân: Khi chính mình cũng suýt mắc kẹt
Thanh chia sẻ điều này không chỉ từ góc độ quan sát, mà từ chính trải nghiệm bản thân. Đại dịch Covid-19 là một cú sốc lớn với Anphabe. Các sự kiện offline - vốn là mảng kinh doanh truyền thống - biến mất. Ngân sách thương hiệu tuyển dụng của khách hàng sụt giảm mạnh. Xu hướng môi trường làm việc thay đổi nhanh chóng.
Nếu khi ấy tôi vẫn giữ tư duy “mình đã giỏi rồi”, có lẽ Anphabe đã không thể trụ vững. Tôi buộc phải chọn cách học điên cuồng – và học cùng đội ngũ.
Chúng tôi rà soát lại toàn bộ mô hình, bổ sung năng lực số, khai thác tối đa các nền tảng online, đẩy mạnh hợp tác cùng LinkedIn, WorkPlace (Meta)… Tất cả để tạo ra những giải pháp mới, giá trị mới cho khách hàng.
Tôi, dù ở vị trí lãnh đạo, vẫn chủ động cày tài liệu, làm bài tập, ghi chú, chia sẻ lại cho team. Ngày đầu tiên tự livestream, tôi run như sinh viên bảo vệ luận văn, nhưng tôi vẫn làm. Nhờ sự học tập nghiêm túc ấy, dần dần mọi thứ trở thành “chuyện nhỏ”.
Và tôi nhận ra: Khi mình dấn thân làm gương, thì người khác cũng dấn thân theo.
Tinh thần học tập liên tục: Siêu năng lực của thời đại này
Nhờ không ngừng học tập, Anphabe không chỉ sống sót qua đại dịch, mà còn mở rộng hệ sinh thái, nâng tầm vị thế trong những “cuộc chơi mới”. Điều tương tự tôi chứng kiến ở nhiều doanh nghiệp khác: những tổ chức nào nuôi dưỡng tinh thần học tập liên tục thì đều vững vàng vượt khủng hoảng.
Từ đó, tôi tin chắc một điều: Khả năng học tập suốt đời – Lifelong Learning – chính là siêu năng lực của thế kỷ 21.
- Kỹ năng có thể lỗi thời.
- Công nghệ chắc chắn thay đổi.
- Nhưng người luôn chịu học thì không bao giờ bị bỏ lại.
Làm sao để trở thành T-shaped talent?
Từ trải nghiệm cá nhân và quan sát thực tiễn, tôi rút ra một số nguyên tắc dành cho người đi làm:
- Giữ nền tảng chuyên môn sâu – đó là gốc rễ giá trị của bạn.
- Mở rộng chiều ngang – học hỏi về kinh doanh, tài chính, công nghệ, kỹ năng con người. Không cần giỏi ngang chuyên môn chính, nhưng đủ hiểu để kết nối và hợp tác.
- Duy trì tinh thần học tập liên tục – không ngừng đặt câu hỏi: “Tôi cần học gì tiếp theo để thích nghi với tương lai?”
- Tránh bẫy tự mãn – hãy coi thành công hôm nay chỉ là bệ phóng, không phải đích đến.
- Chủ động trải nghiệm mới – làm việc cross-function, thử sức ở những dự án liên phòng ban, thậm chí bước vào lĩnh vực mới để mở rộng góc nhìn.
Kết luận: Đừng dừng lại ở “giỏi rồi” của hôm qua
Sự nghiệp không được bảo đảm bằng danh tiếng cũ. Nó được tiếp nối bằng năng lực thích nghi và phát triển liên tục.
Hãy nhớ rằng:
- “I-shaped talent” có thể rất giỏi, nhưng dễ bị thay thế.
- “T-shaped talent” thì luôn khó thay thế, vì họ vừa giỏi chuyên môn, vừa giỏi học hỏi, vừa giỏi kết nối.
Và con đường duy nhất để không bị bỏ lại phía sau chính là: học tập suốt đời.
